Пĕрчĕллĕ тата пăрçа йышши культурăсене пухса кĕртесси кунсерен вăй илет. Пулса çитнĕ тырă лаптăкĕсене эрне каялла çеç суйласа выратчĕç-ха. Хĕвел хĕртнĕрен урпа анисем те талккăшпех пиçсе çитрĕç. Районта мĕнпур лаптăкăн çуррине яхăн пайĕ пушаннă ĕнтĕ. Çĕр ĕçченĕсем кĕрхи культурăсене пухса кĕртрĕç, çурхисен ани çине куçрĕç.
Тусан хăратмасть
Вырма ĕçĕсемпе паллашма райадминистрацин ял хуçалăхĕпе экологи пайĕн пуçлăхĕ Сергей Ванюшкин час-часах уй-хире тухать. Иртнĕ эрнекун вăл «Приволжское» ОАО-ри йĕтеме çитсе курчĕ. Çуллахи вăхăтра йĕтем çинче шкул ачисемпе студентсем те вăй хураççĕ. Кăнтăрла кунта ачасенчен йĕркеленнĕ бригада ĕçлетчĕ. Вĕсем ангара пушатнă тырра ОВС-25 агрегатпа аллаççĕ, унпах машина çине тиеççĕ. Машина çинчи тырă вара «петкуса» типме каять. Андрей Иванов, Алексей Павлов, Юлия Чистякова, Мария Лебедева, Анастасия Степанова йĕтем çинче пĕрремĕш çул кăна мар. 9-мĕш класс пĕтернĕ Настя, акă, 5-мĕш çул йĕтем çинче тăрăшать. Тусанпа вараланни шиклентермест хĕрачана, вăл кĕреçепе транспортер çине тырă ярать, аякка сапаланнине шăпăрпа шăлса пĕр çĕре пухать. Алăра кĕреçепе шăпăр вылянса тăраççĕ кăна!
Шупашкарти аслă вĕренÿ заведенийĕнче ăс пухакан Алексей Павлов та кунта çĕнĕ çын мар, 5-6 çул каяллах хуçалăх ĕçĕсене хутшăнма тытăннă. Йĕтем çинче вăл 4-мĕш çул вăй хурать. Кăçал та юлашки экзамен хыççăн тепĕр кунхинех йĕтем çине тухнă. Ытларах чухне арçын ачасен йĕтем çинче пухăнакан çÿп-çап карçинккисене йăтма лекет. «Бригадăри ачасем туслă пулсан ĕç те лайăх каять. Пĕр-пĕрне пулăшса пыни пĕлтерĕшлĕ, унсăрăн йывăр лекет», – тет арçын ача ĕç ăнăçăвĕ пĕр çынран кăна мар, пурте килĕштерсе ĕçленинчен килнине палăртса. Çул çитменнисене ĕç укçи те илĕртет паллах. Ăна мĕнле тăкакласси çинчен кашниех шухăшласа хунă. Алексей темиçе çул пухнă укçа-тенкĕпе, (паллах, ашшĕ-амăшĕ пулăшнипе те), хăйĕн ĕмĕтне пурнăçланă – çăмăл машина туяннă. Ыттисем вара шкула кирлĕ япаласем, кĕсье телефонĕ туянас ĕмĕтлĕ.
Райадминистрацин ял хуçалăхĕпе экологи уйрăмĕн кăтартăвĕсемпе, çул çитменнисенчен йĕркеленнĕ бригадăсем «Агрофирма «Ольдеевская» ЗАО, «Атлашевский» СХК йĕтемĕсем çинче те вăй хураççĕ.
Хĕрÿ вăхăт
Сап-сарă тинĕсре «хир карапĕсем» пĕрин хыççăн тепри мăнаçлăн шăваççĕ. «Прогресс» ОАО анлă уй-хирĕсенче техника кĕрлени кăна илтĕнет – 4 комбайн çаврăм хыççăн çаврăм туса бункерсене тултараççĕ, тĕшĕленĕ урпана тырă турттаракан машинăсем çине пушатаççĕ. Пысăк опытлă специалистсем – Алексей Юнусов, Михаил Эткеров, Андрей Морозов, Виталий Пушков комбайнерсем – руль умĕнче, вĕсем хăйсен ĕçне пĕлсе, яваплăха туйса пурнăçлаççĕ, 574 га (палăртнинчен 83,3%) çинче 1520 т тырă тĕшĕлесе кĕртнĕ. Паха вăрлăхпа, гербицидпа, минераллă удобренисемпе усă курнин витĕмĕ пысăк, хуçалăхра вăтам тухăç 26,5 ц-па танлашать.
Андрей Морозов ĕçлекен комбайн çине ăмсанмасăр пăхаймăн, 7 метр сарлакăш жаткăллăскер бункера 6,5 т тулă е 6 т урпа тултарма пултарать.
Августăн 11-мĕшĕ тĕлне ял хуçалăх предприятийĕсемпе ХФХ-сем 5941 га (палăртнинчен 43,7%) çинче тырăллă тата пăрçаллă культурăсене вырнă, 13957 т тырă тĕшĕленĕ. Районти вăтам тухăç хальлĕхе 23,5 ц-па танлашать. «Чурачикское» ОАО-ра, «Атлашевский» СХК-ра, «Агрохолдинг «Юрма» ООО-ра тухăç районти вăтам кăтартуран пысăкрах. Çак енпе ытти çулти пекех «Агрофирма «Ольдеевская» ЗАО-на çитекенни çук, вĕсен кăтартăвĕ – 1 га-тан 31,6 ц. Чи пĕчĕк тухăç – «Агрофирма «Туруновская» ООО-ра – 8,6 ц.
Тырăллă тата пăрçаллă культурăсене чи нумай акнă хуçалăхсем çаксем: «Атлашевский» СХК – 1672 га, «Приволжское» ОАО – 1671 га, «Чурачикское» ОАО – 1616 га, Ленин ячĕллĕ СХПК-колхоз – пурĕ 1415 га. Кăçал усă курман çĕрсене çаврăнăша кĕртсе «Чурачикское» ОАО, «Атлашевский» СХК, «Агард» ООО хуçалăхсем акмалли лаптăксене ÿстерчĕç.
Тырă выраççĕ, çĕр улми пухаççĕ
Вырма ĕçĕсемпе республикăн ял хуçалăх министрĕ Сергей Артамонов Чăваш Ен Пуçлăхĕ Михаил Игнатьев тунтикунсерен ирттерекен канашлура паллаштарнă. Вăл августăн 8-мĕшĕ тĕлне ял хуçалăх предприятийĕсемпе ХФХ-сем 122,8 пин га çинче тырăллă тата пăрçаллă культурăсене çулнине (ку вăл пĕтĕмĕшле вырмалли лаптăкăн 42%), 316,1 т тырă (2015 çулта çак тапхăр тĕлне 126,5 т) тĕшĕленине палăртса хăварнă. Вăтам тухăç 25,7 ц-па (2015 ç çак тапхăр тĕлне 21 ц пулнă) танлашать. Тырăллă тата пăрçаллă культурăсене Елчĕк, Сĕнтĕрвăрри, Комсомольски районĕсенче çурри ытла пуçтарса кĕртнĕ. Хальлĕхе чи пысăк тухăçпа Вăрнар, Патăрьел, Çĕрпÿ районĕсем палăраççĕ.
Сергей Геннадьевич пĕлтернĕ тăрăх, республикăра ир пулакан çĕрулмие пухса кĕртессипе те ĕçсем пыраççĕ. «Иккĕмĕш» çăкăра 41 га çинчен, пахча çимĕçе 109 га çинче пухса кĕртнĕ. 2017 çулта тухăç илме 100 пин га çинче кĕрхи культурăсене акса хăварма палăртаççĕ. Çавăн пекех хуçалăхсенче выльăх апачĕ хатĕрлес ĕçсем те пыраççĕ, августăн 8-мĕшĕ тĕлне 98 пин т утă, 216 пин т сенаж, 34,7 пин т силос хатĕрленĕ.
Канашлурах аграрисене вăрлăхпа тивĕçтерес, вĕсен пахалăхне тимлĕх уйăрас тата вăрлăхăн куçакан фондне йĕркелес ыйтусене те пăхса тухнă.
ДЕОМИД ВАСИЛЬЕВ