«Республикăра ăнăçлă ĕçлесе пыракан ял хуçалăх предприятийĕ сахал мар, вĕсен ертÿçисем ĕçе пĕлсе йĕркелесе пыни пĕлтерĕшлĕ. Хастаррисен шутне Шупашкар районĕнчи Сергей Михайлов управляющие («Атлашевский» СХК), Евгений Шалеев ертÿçе («Чурачикское» ОАО) тата ыттисене кĕртме пулать…» – пĕлтерчĕ ЧР ял хуçалăх министрĕ Сергей Павлов иртнĕ эрне кун республика тата район журналисчĕсемпе Вăрнарта ирттернĕ тĕл пулура.
Чĕрĕлекен йăла
ЧР ял хуçалăх министрĕ Сергей Павлов пичет изданийĕсенче, телевиденипе радиора вăй хуракан, ял хуçалăх темисене çутатакан журналистсемпе малтан час-часах тĕл пулнă, вĕсен ыйтăвĕсене хуравланă. Çак ырă йăлана çĕнĕрен чĕртсе тăратас тĕллевпех Сергей Павловпа ЧР информаци политики тата массăллă коммуникаци хатĕрĕсен министрĕ Валентина Андреева калем ăстисемпе канашлу ирттерчĕç. Çавра сĕтел хушшине лариччен малтан журналистсене «Сом» Вăрнар завочĕ» предприяти ертÿçи Федор Волков завод ĕçĕпе паллаштарчĕ, экскурсие ертсе çÿрерĕ. Канашлăва Сергей Владимирович пухăннисене ЧР ял хуçалăх аталанăвĕпе паллаштарнипе уçрĕ. «2014 çулхи январь-август уйăхĕсенче республикăра ял хуçалăх продукцине 19,7 млрд тенкĕлĕх туса илнĕ. Ял хуçалăх предприятийĕсемпе ХФХсен ĕçне кура аш-какай тата сĕт туса илесси ÿсет. Сентябрĕн 1-мĕшĕ тĕлне мăйракаллă шултра выльăхсен шучĕ (вăл шутра ĕнесен те) 93,4 пин пуçпа танлашать, сысна шучĕ – 182,9 пин, кайăк-кĕшĕк – 4168,4 пин пуç. Кăçалтан РФ Президенчĕн В.В. Путинăн «РФ хăрушсăрлăхне тивĕçтерес тĕллевпе экономикăн ятарлă мерисемпе усă курасси çинчен» хушăвĕпе килĕшÿллĕн РФ Правительстви Раççей территорине илсе кĕме юраман ял хуçалăх продукцийĕпе чĕр тавар списокне палăртнă, вĕсен шутне мăйракаллă шултра выльăх, чăх тата сысна какайĕ, пулă тата рак йышшисем, сĕтпе унăн юр-варĕ, пахча-çимĕç тата ытти продукт кĕреççĕ», – пĕлтерчĕ ЧР ял хуçалăх министрĕ.
ЧР информаци политики тата массăллă коммуникаци хатĕрĕсен министрĕ Валентина Андреева ял хуçалăх ыйтăвĕсене çутатакан журналистсен ĕçĕ-хĕлĕн пĕлтерĕшĕ çинче чарăнса тăчĕ. Вăл ялта ĕçлесе пурăнакансем патне ял хуçалăхĕн аталанăвĕпе çыхăннă çивĕч ыйтусем, çĕнĕлĕхсем шăпах пичет изданийĕсем, телевиденипе радио урлă çитнине палăртрĕ.
Вир культури юлнă
Районсенчи администрацисен кăтартăвĕсем тăрăх, 2014 çулхи сентябрĕн 22-мĕшĕ тĕлне республикăра вырма ĕçĕсене пĕтернĕпе пĕрех. Улатăр районĕнче кăна ĕçсене 88,2% пурнăçланă, Шупашкар район кăтартăвĕ 97,3% танлашать. Вырма ĕçĕсене С.Д. Чернуха ХФХче тата «Юрма» агрохолдингра пĕтереймен. Ку хуçалăхсенче вир акса çитĕнтереççĕ, ку вара кая юлса пулакан культура.
Шупашкар район администрацийĕн ял хуçалăх тата экологи пайĕн пуçлăхĕ Сергей Ванюшкин кĕрхи культурăсене сентябрĕн 20-мĕшĕччен акмаллине палăртать. Районти ял хуçалăхĕсемпе ХФХсем кĕрхи культурăсене 4005 га çинче акса хăварма палăртнă, 3890 га çинче акнă («Агарикус» ОАО 750 га, «Атлашевский» СХК 495 га, Ленин ячĕллĕ СХПК-колхоз 416 га), «Юрма» агрохолдинг тата «Средняя Волга» агрофирмăра кĕрхи культурăсем акас ĕçсем пыраççĕ.
Район территорийĕнче çĕр улми лартассипе ĕçлекен пысăк хуçалăхсенчен пĕри – «Алрост» ОАО, ыттисем – пысăках мар ХФХсем. Район территорийĕнче 102 га çĕр улмирен сентябрĕн 23-мĕшĕ тĕлне 84 га пуçтарса кĕртнĕ. Хуçалăхсем çĕртме сухи тăваççĕ.
Районти хуçалăхсен ертÿçисемпе вĕсен çумĕсем хуçалăхсенчи ĕç-хĕлпе кĕскен çапла паллаштарчĕç:
Сергей ВАНЮШКИН, райадминистрацин ял хуçалăхĕпе экологи пайĕн пуçлăхĕ:
– Кĕрхисене акмалли чи ăнăçлă тапхăр – августăн 25-мĕшĕнчен пуçласа сентябрĕн 10-мĕшĕччен. Ытти чухне ăнăçлă хĕл каçасси пирки калама хĕн. Çанталăк аван тăрсан сентябрĕн 10-мĕшĕ хыççăн акни те ăнăçлă хĕл каçать. Калчан кĕркунне вăй илсе юлмалла, нумай чухне кĕрхисем çуркунне пĕтеççĕ.
Сергей ЧЕРНУХА, ХФХ ертÿçи:
– Вир – ăшша тата нÿрĕке юратакан культура, ăна пулса çитме 120 кун кирлĕ. Кăçал çак культурăна май уйăхĕнче акса хăвартăмăр. Вăл вăхăтра ăшă пулнине, çумăр çуманнине пурте ас тăваççĕ-тĕр. Июнь уйăхĕнче кăна çумăр çунăран вир хăвăрт шăтса тухаймарĕ, ăна малалла вăй илме ăшши те сахал пулчĕ. Çак культурăна ир акни те усси çук, тăпран сахалтан та 15 градус таран ăшăнса çитмелле. Ăнăçлă çулта вир гектартан 30 ц кая мар тухăç парать, ку культурăпа ĕçлеме тупăшлă тесе шухăшлатăп. Вир пулса çитсенех ăна пухма тухатпăр, октябрь пуçлăмăшĕнче е çурринче – кăна калама иртерех.
Фаина БОРИСОВА, «Ольдеевская» агрофирмăн «Герой» уйрăмĕн управляющийĕ:
– Хуçалăхра пур ĕçе те пĕтернĕ темелле, кĕçнерни кун куккурусран силос хывма пуçăнатпăр. 139 га çинче куккурус пуçтарса илмелле. Кăçал вырма ĕçĕсене вăхăтра вĕçлерĕмĕр, пирĕн калăпăшсем пысăках мар пулин те Комсомольски районĕнчен пĕр комбайн явăçтарни ĕçе вăхăтра пĕтерме май пачĕ. Кĕрхисене 75 га çинче акса хăварнă, ман шутпа вĕсене сентябрĕн 5-мĕшĕчченех акса хăварма тăрăшмалла. Çĕртме сухи пырать.
Роман КИРИЛЛОВ, «Чувашский бройлер» ОАО ертÿçин çумĕ:
– Кăçал хуçалăха кирлинчен 50% тĕш тырă хамăрах акса тунă, ыттине сутăн илмелле пулать. Хуçалăх пурĕ 2140 га çĕр çинче тырă акать, Шупашкар районĕнче 870 га
(ытти Çĕрпÿ тата Красноармейски районĕсенче). Вырма ĕçĕсене сентябрĕн 14-мĕшĕнче вĕçлерĕмĕр, çĕре тепĕр çул валли хатĕрлес ĕçсем пыраççĕ. Хуçалăх усă курман çĕрсене çаврăнăша кĕртессипе те ăнăçлă ĕçлет, çитес çулсенче Шупашкар районĕнчи çĕр лаптăкĕсен калăпăшне тата ÿстересшĕн.
ВЕРА ШУМИЛОВА