Шупашкарта архиври документсемпе паллашнă чухне Ишлей районĕнче кăларнă хаçатсем алла лекрĕç.
1936
çулхи мартăн 7-мĕшĕнче тухнă «Колхозник хаçачĕ» çапла çырать: «Хĕрсем спектакль лартнă çĕре те аван хутшăнаççĕ. Хăйсен ролĕсене «Ялта» пьесăра Мария Атаманова, Матрена Пегасова тата Зоя Смирнова юлташсем лайăх вылярĕç». Ман çак хĕрсен пурнăçĕ мĕнле иртни çинчен пĕлес килчĕ. Ку хыпара хаçата Федор Волков çырса панă. Хастар çамрăк ял совет секретарĕнче ĕçленĕ. Ялти комсомол организацийĕн ĕçне анлă хутшăннă, вăрçăра çапăçнă. 1945 çулхи сентябрьте киле таврăннă. Арăмĕпе 2 хĕр пăхса çитĕнтернĕ. Мария Пегасовăна ялта Пикаç Матрени тесе чĕннĕ. Унăн ашшĕ Пикаç килĕ умĕнче çăл чавнă. Çĕнĕ урам (Советская) çыннисем халь те çак çăлтан шыв ăсма пултараççĕ. Чаканар çыннисем ăна «Пикаç çăлĕ» тесе ят панă.
Нумай ачаллă çемье чухăн пурăннă. Лайăх пурнăç шыраса 1938 çулта Пикаç çемйипе çĕнĕ çĕре тухса каять. Мария Çтапан Васильчăн ывăлĕпе Алексей Кожевниковпа пĕрлешет. Алексейăн ашшĕпе амăшĕ чухăн çын хĕрне качча илме ирĕк памаççĕ. Хĕр пуççăн çуратнă ачана Коля ят параççĕ. Алексей Ишлейре почтăра связистра ĕçленĕ. Ывăлĕ Коля çитĕнсе çемье çавăрнă. Халĕ Красноярск крайĕнчи Дзержинск районĕнчи Денисово ялĕнче пурăнать. Арăмĕпе Чаканара 3 хутчен килсе кайрĕç. Аслă амăшĕ (Çтапан Васильч арăмĕ) патне кĕрсе Коля карчăка хитре тутăр çыхтарчĕ, хаклă парнесем пачĕ.
Мария Атаманова Петр Константинович Атамановăн кĕçĕн йăмăкĕ пулнă. Вĕсен çемйинчи çынсем пурте паллă та тăрăшулă ĕçченсем. П.К. Атаманов граждан вăрçинчен инвалид пулса таврăнать. Часах вăл Сопаккасси ялĕнче инвалидсен артельне уçса ярать, унта 1955 çулччен председательте вăй хурать.
Мария ялти илемлĕ хĕрсенчен пĕри пулнă. Вăл колхозра та хастар ĕçленĕ. 1937 çулта районти колхозниксен шкулне (РКШ) пĕтерет. Активлă комсомолкăна февралĕн 8-мĕшĕнче иртнĕ комсомолсен конференцийĕнче район комитечĕн членĕ пулма суйлаççĕ. Вăл делегатсен йышĕнче Чăваш Республикинчи комсомолăн 13-мĕш конференцийĕнче пулать, сăмах калать. Район хаçатне час-часах заметкăсем çырать. 1938 çулта Мария ял каччине Изосим Волкова качча тухса çемье çавăрать. Упăшкипе 5 ывăлпа 2 хĕр çуратса çитĕнтереççĕ. Мария Константиновна 1947 çулта «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 годов» медале тивĕçнĕ. Ачисене çитĕнтерсе тăрăшуллă çынсем тума амăшĕ нумай вăй хунă. Ачисем шкулта аван вĕреннĕ, ялта хисепре пулнă. Агрегат заводĕнче ĕçленĕ Веня ывăлĕ пысăк çитĕнÿсемшĕн ордена тивĕçнĕ. Зоя хĕрĕ спортпа туслă. Вăл районта тата республикăра чупассипе иртнĕ ăмăртусенче малти вырăнсене йышăннă.
Зоя Смирновăна хĕр чухне «Хлорсен Сони» тесе чĕннĕ. Вăл 1916 çулта çуралнă. 22 çулта чухне хитре хĕр Кăрмăш каччипе çемье çавăрать. Упăшки Петр Алексеевич Балинов пĕчченех пурăннă, ашшĕпе амăшĕ чирлесе вилнĕ. Вăл пысăк пÿллĕ, илемлĕ те хастар арçын пулнă. Пулас арăмĕпе Ишек ярмăрккинче паллашнă, вĕсен юратăвĕ ĕмĕре тăсăлнă. Çуллахи вăхăтра пурте хирте ĕçленĕ. Пĕчĕк ачасем валли колхоз ясли-сад уçнă. Зоя Яковлевăна ясли заведующийне суйланă. 1941 çулта вăрçă пуçлансан Балинов фронта кайнă. 1943 çулта çапăçура сулахай урине йывăр амантнă. Саратов хулинчи госпитальте 2 уйăх сывалнă хыççăн ăна килне янă. Утма пуçласан Балинов Шупашкарти «Заготскот» кантурĕнче нумай çул вăй хурать. Зоя мăшăрĕпе 2 хĕрпе пĕр ывăл çуратса çитĕнтернĕ. Ялта хисепре пулнă. Аслă хĕрĕ Надя медучилище пĕтерсен Ишлей больницинче медсестрара ĕçленĕ. Ĕçе пăрахмасăрах аслă пĕлÿ илнĕ. Ишлейри вăтам шкулта химипе биологи учителĕнче вăй хурать. Кĕçĕн хĕрĕ Ишлейри шкула пĕтерсен Шупашкарта ĕç тупать, каçхине пединститутра вĕренет. Лена штукатура вĕренет. Часах ăна бригадира суйлаççĕ. Комсомол путевкипе Мускава ĕçлеме яраççĕ. Ленăн 7 хĕртен йĕркеленнĕ бригади съездсен дворецне тунă çĕрте тăрăшать. Хĕр хулари пединститутран вĕренсе тухсан Кăшавăшри ача садĕнче методистра тата заведующире ĕçлет. Амăшĕ пекех хастар вăл, тивĕçлĕ канура та халăх ĕçĕсене хутшăнать. Пенсионерсен тата инвалидсен ĕçĕпе кăсăкланать. Вăл – районти инвалидсен президиумĕн членĕ. Тăрăшуллă пулнăшăн Елена Петровна Ильинана нумай хаклă парне панă.
Лена амăшĕпе пурăннă. Зоя Яковлевна ватă пулин те хĕрĕсен ачисене çитĕнтерме пулăшнă. Пурнăç сакки сарлака теççĕ, вăл хуйхă-суйхăсăр иртмест. 1966 çулта Миша ывăлĕ салтакра сарăмсăр вилет. Çак хуйхă тата упăшки нумай чирлесе выртнă хыççăн пурнăçран уйрăлса кайни унăн сывлăхне хавшатать. Хĕрарăм та чире каять, 1993 çулта çĕре кĕрет.
1936 çулта лартнă «Ялта» спектакле курма шкула халăх нумай пухăннă. Иртнĕ çул кăтартăвĕсене тишкернĕ. Колхозниксен пухăвĕнче малта пыракансене ырланă, парнесем панă. Асăннă спектакле лартма Ишек шкулĕнче ĕçленĕ çамрăк учительсем пулăшнă. Чаканарти çамрăксен пурнăçне хаваслă ирттерес тесе Шуркасси каччи Василий Добрынин нумай тăрăшнă. 78 çул каялла иртнĕ уява Силова Иулипе Елена Иванова çеç ас тăваççĕ.
АНАТОЛИЙ ЛЕПИН, ЧАКАНАР