Статистика кунĕн шайĕнче иртнĕ эрне кун Шупашкар район администрацийĕн пуçлăхĕн тивĕçĕсене пурнăçлакан Зоя Маслова Чăвашстат ертÿçипе Эльвира Максимовăпа тĕл пулчĕ. Информаци ресурсĕсене йĕркеленĕ чухне муниципалитет пĕрлешĕвĕсемпе хутшăнса ĕçлессине сÿтсе явнă хыççăн мероприяти официаллă мар сĕм йышăнчĕ – районти культура çуртне, райадминистрацин ларусен залне пухăннă, информаци пуçтарассишĕн яваплă çынсен, журналистсен кăна мар, шкул вĕренекенĕсен те Эльвира Геннадьевнăна тĕрлĕ ыйту пама май пулчĕ. Республикăн тĕп статистикĕ отчетсен тата вĕсен тĕрĕслĕхĕн пĕлтерĕшĕ, историйĕпе пуласлăхĕ пирки тĕплĕ ăнлантарчĕ.
«Информаци статистика службишĕн тавар пекех. Эпир ăна пирĕн пата çитерекен предприяти-организацисемпе яланах тĕл пулма хавас», – терĕ вăл Шупашкар районĕнче ыйтусем уйрăмах йышлă пулнине палăртса – район территорийĕ ытти муниципалитет пĕрлешĕвĕсемпе танлаштарсан халăх, предприяти-организаци, уйрăм предпринимательсен йышĕпе чылай пысăкрах. Статистика службин специалисчĕсем районта çук. Ку тăрăх тĕп хулана çывăх вырнаçнине, статистика информацине ведомствăна çитерессин ансатлăхне кура çакăн пек йышăну тунă. Эльвира Геннадьевна кунашкал тĕл пулусене кашни çулах йĕркелессе пĕлтерчĕ.
Тĕл пулу вăхăтĕнче Эльвира Геннадьевна çитес çулхи микроçырав пирки те сăмах пуçарчĕ. Вăл каланă тăрăх, ку çырава Шупашкар районĕнче пурăнакансен 2,2 процентне кăна явăçтарĕç. Çав вăхăтрах ку мероприяти информаци пухмалли çĕнĕ меслетсене тĕрĕслеме май панипе пĕрлех çитес çырава çирĕп никĕс хывасса шанаççĕ статистиксем – демографи лару-тăрăвĕ пирки малтанхи чи паха информацие кÿрĕ. Çĕршыв статистикĕсен отчетлăхăн 250 формипе усă курма тивет – чикĕ леш енче ку служба çине тиенекен ĕç калăпăшĕ кунашкал пысăках мар. Çавăнпа та ведомствăра тăрăшакансем, çĕршыври пур ĕçтешĕ пекех, тивĕçе тĕплĕ виçсе пурнăçлассине йăлана кĕртнĕ.
Малаллахи тĕл пулу Тренккасси вăтам шкулĕнче иртрĕ. Чăвашстат ертÿçи статистика служби, хăйсен тĕп тĕллевĕсем, пĕчĕк предпринимательлĕхпе пысăк организаци хушшинчи уйрăмлăхсем, вĕсенчен тата халăхăн пĕр пайĕнчен пухакан информацие математика мелĕпе шутласа кăлармалли йĕрке пирки каласа панине аслă классенче вĕренекенсем пысăк кăсăкланупа итлерĕç. Статистиксем лавккасенчи хаксене тĕрĕслес тĕллевпе ĕнер касса аппарачĕ евĕр йывăр приборпа, паян унран кăшт кăна ансатраххипе çÿреççĕ пулсан ыран – карас телефонĕ евĕр тата заряд нумай вăхăтлăха тÿсекен, кĕсьене çăмăллăн вырнаçакан çăмăл хатĕрпе. «Çитес çырава вара информаци пухакансем, 2010 çулхи пек, тем хулăнăш хут тĕркипе мар, планшетсемпе çÿрĕç», – пĕлтерчĕ Эльвира Геннадьевна. Технологисем кăна мар, халăх ăна йышăнасси те пĕр вырăнта тăмасть.
Ку темăна «Тăван Ен» хаçат редакцийĕнчи çавра сĕтелте малалла тăсрĕç. Журналистсем çавăн пекех Шупашкар районĕнчи халăх йышĕ – çуралассин тата вилессин шайĕ, служба ĕçĕнчи кăткăслăхсем, çырава хутшăнакансене хавхалантаракан укçа-тенкĕ виçи тата ăна витĕм кÿрекен самантсем пирки сăмах хускатрĕç. Ыйтусене хуравланă май Эльвира Максимова хăйĕн ведомстви пурнăçлакан ĕç пĕлтерĕшне тепĕр хут палăртса акăлчан çыравçи Герберд Уэллс сăмахĕсене аса илчĕ: «Статистика пĕлĕвĕ пурăна-киле çырма, вулама вĕренесси пекех пĕлтерĕшлĕ пулса тăрĕ».
Кунашкал мероприятисене Чăвашстат пĕрремĕш хут йĕркелемест. Июль уйăхĕ пуçланнăранпа статистиксен десанчĕ республикăн тĕрлĕ кĕтесĕсене çитнĕ. Шупашкар районĕнче вĕсем ял тăрăх пуçлăхĕсемпе, колхоз-ферма хуçалăхĕсен, коммерци тата бюджет организацийĕсен ертÿçисемпе тĕл пулнă май ĕç укçи тÿлессипе, коллективри çынсен йышĕпе, тĕп фонда йĕркелес тата инвестици калăпăшĕ енĕпе официаллă статистика информацине пухас ыйтусене сÿтсе яврĕç.
Сăмах май
Статистика служби сĕм авалах пулнă. Авалхи Китайра халăх йышне, Римра пурлăха çырса тăнă. Перси патши Дарий вара хăйĕн çарĕн йышне пĕлме кашни салтака чул илсе килсе хума хушнă. Ку çĕршывра статистика пухакансем пирки «патшан куçĕпе хăлхи» тенĕ. Вăтам Азире 240 пин кил-çурт пурлăхĕ çинчен çырса хунисене кĕртнĕ «Хăрушă суд кĕнеки» палăк сыхланса юлнă. Руçре вара статистика информацийĕн пĕрремĕш çăл куçĕсем летопиçсем пулнă. Капитализм тапхăрĕнче фабрика-заводпа çыхăннă информацие пухма тытăннă. 19 ĕмĕр пуçламăшĕнче полици органĕ çумĕнче кĕпернесенчен информаци пухма статистика комитетне туса хунă. Çĕршывра Шалти ĕçсен министерстви çумĕнче Тĕпстатком туса хуриччен статистика информацине тĕрлĕ ведомствăран пуçтарнă. Чăвашстат службин ĕçĕ вара 1920 çултан пуçланнă.
ВИКТОРИЯ ВЫШИНСКАЯ
